Kobiety w pracy fizycznej – TAK czy NIE?

Aż 68,8% Polaków uważa, że pracodawcy powinni być bardziej otwarci na zatrudnianie kobiet w branży produkcyjnej, budowlanej czy logistyce. Wśród powodów, dlaczego się tak nie dzieje, wskazują na stereotypy (47,6%), nierówną płacę (23,8%) oraz dyskryminację (21,6%). Jak względem tego wygląda rynek pracy? Czy zatrudnienie kobiet na stanowiskach uznawanych za „męskie” może stanowić sposób na powiększające się braki pracowników fizycznych?

Brakuje rąk do pracy – czyli z czym zmaga się polski rynek pracy?

Jako agencja pracy tymczasowej funkcjonujemy już od 18 lat i na co dzień obserwujemy, jak wiele czynników wpływa na rynek pracy. Po pierwszym półroczu 2024 r. wiemy więc, że przypuszczenia z końcówki roku 2023 r. były słuszne. Na polskim rynku pracy brakuje pracowników, szczególnie w sektorach produkcji, logistyki i budownictwa. Sytuację pogarsza systematyczny spadek liczby urodzeń, zmieniające się preferencje zawodowe młodych pokoleń, a także emigracja osób w wieku produkcyjnym do innych krajów.

Chcąc zapełnić braki kadrowe, przedsiębiorstwa coraz częściej szukają kandydatów za granicą. Stwarza to jednak nowe wyzwania związane z dostosowaniem organizacji do integracji pracowników czy legalizacji zatrudnienia.

Zatrudnienie cudzoziemców? Tak, ale coraz częściej z Filipin, Indii czy Ameryki Południowej

Na kwestie związane z zatrudnianiem cudzoziemców należy patrzeć z uwzględnieniem międzynarodowej sytuacji polityczno-gospodarczej. Napływ do Polski pracowników zza naszej wschodniej granicy do tej pory uzupełniało braki kadrowe, lecz sytuacja ulega zmianie. Zapotrzebowanie na pracowników fizycznych rośnie, a kierunki migracji zarobkowej się przesuwają.

W przypadku zatrudnienia cudzoziemców narodowość ukraińska czy białoruska staje się już zbyt wąskim zakresem, który należy brać pod uwagę. Coraz istotniejsze staje się rozszerzenie go o pracowników z Filipin, Indii czy Ameryki Południowej (np. Kolumbii), których liczba i zainteresowanie pracą w Polsce rośnie. Legalizacja ich pobytu oraz asymilacja do polskich warunków to jednak procesy znacznie bardziej czasochłonne. Czas oczekiwania na pracownika z powyższych krajów może wynosić nawet 6 miesięcy.

Co w takim razie mogą zrobić pracodawcy? Jedną z opcji jest zwrócenie większej uwagi na rodzimy rynek i jego zasoby, które wciąż bywają niewykorzystane lub nierównomiernie rozlokowane. Na pierwszy plan wysuwa się niewielki odsetek kobiet pracujących na stanowiskach uważanych za typowo „męskie”. A jak pokazują nasze dotychczasowe doświadczenia, świetnie panie sprawdzają się w produkcji, budownictwie czy logistyce.

Czy zatrudnienie kobiet to sposób na brak pracowników fizycznych?

Zatrudnienie kobiet do pracy fizycznej nie jest zjawiskiem ani nowym ani nietypowym. To już się dzieje od wielu dekad, a panie z powodzeniem zajmują stanowiska dawniej kojarzone jako typowo „męska robota”.

Jakie „męskie” stanowiska zajmują kobiety w Polsce?

• pakowaczka,
• konrtolerka jakości,
• pracowniczka produkcji (montaż),
• pracowniczka magazynu,
• operatorka maszyn.

Pozostaje zatem pochylić się nad powodami, dla których ilość kobiet w pracy fizycznej wciąż pozostaje relatywnie niska. W tym celu zwróciliśmy się do Agencji Badawczej SW Research, która zbadała, jak zatrudnienie kobiet w branżach ciężkich postrzega społeczeństwo? W przeważającej większości (prawie 70%) ankietowanych uważa, że to otwartość pracodawców w tym zakresie wciąż wymaga poprawy.

Kobiety w pracy fizycznej – co myśli społeczeństwo?

Wydawać by się mogło, że wśród głównych powodów dominacji mężczyzn na stanowiskach magazynowych czy produkcyjnych są powiązane z nimi specyficzne wymagania zawodowe. Okazuje się jednak, że czynniki takie jak: dostosowanie stanowisk pracy, system wielozmianowy czy konieczność adaptacji przepisów BHP wcale nie są wskazywane jako kluczowe. Jest zupełnie odwrotnie!

Winą za wąską reprezentację kobiet na stanowiskach magazynowych czy produkcyjnych respondenci obarczają stereotypy – aż 47,6% badanych (51,2% kobiet i 43,6% mężczyzn). Drugą przyczyną jest nierówna płaca w porównaniu z mężczyznami, co podało 23,8% ankietowanych, trzecie miejsce zajęła dyskryminacja (21,6%).

Zarówno kobiety, jak i mężczyźni uznają stereotypy, nierówną płacę i dyskryminację za główne przeszkody w zatrudnianiu kobiet do pracy fizycznej. Odsetek respondentek podzielających tę opinię jest jednak wyższy. Może to sugerować, że częściej spotykają się one z brakiem równouprawnienia w miejscu pracy. Ciekawe w kontekście postrzegania pod kątem płci jest także wskazanie nieuznawania pracy fizycznej za prestiżową. Czynnik ten podało 24,8% mężczyzn, a tylko 12% kobiet.

Jakie zmiany trzeba wprowadzić, aby zwiększyć udział kobiet w pracy fizycznej?

Jakie działania mogłyby pomóc wyeliminować kwestię nierównego zatrudnienia mężczyzn i kobiet na stanowiskach wymagających pracy fizycznej? Według 41,4% badanych kluczowe jest właściwe dostosowanie miejsc pracy oraz konieczność zmiany przepisów (34% respondentów).

– Jako członek Polskiego Forum HR, Zespół Job Impulse podpisał się pod misją rozwoju rynku pracy. Nasza współpraca z firmami skupia się na tworzeniu inkluzywnych procesów rekrutacyjnych oraz na edukowaniu pracodawców o korzyściach wynikających z zatrudniania kobiet na stanowiskach wymagających pracy fizycznej – komentuje Łukasz Koszczoł, Prezes Job Impulse – Wiemy, że dostosowywanie stanowisk pracy dla kobiet to proces wymagający zarówno pod kątem formalnym, finansowym, jak i czasowym dla pracodawców, niemniej staramy się go ułatwiać w ramach naszego doświadczenia oraz kompetencji.

Trzecim rozwiązaniem, na które postawiło 24,5% ankietowanych jest promocja firm zatrudniających kobiety do pracy fizycznej na portalach z ofertami pracy. Co ciekawe, niewiele mniej, jeśli chodzi o wynik, bo 24,2% ogółu, zwróciło uwagę na kwestię dotacji dla przedsiębiorstw zatrudniających większą liczbę kobiet. Wysoki odsetek odpowiedzi, bo 18,4% uzyskało także działanie, jakim są kampanie społeczne w mediach.

– Wierzymy, że bardziej sprzyjające środowisko pracy nie tylko służy równouprawnieniu, ale także przyczynia się do wzrostu efektywności biznesowej. Co więcej, może okazać się remedium na braki kadrowe, które dotkliwie dotykają w ostatnim czasie branżę produkcyjną czy logistyczną w Polsce – dodaje Łukasz.

Badanie omnibusowe „Kobiety w pracy fizycznej” zostało przeprowadzone przez SW Research  na zlecenie Job Impulse na reprezentatywnej ogólnopolskiej grupie 1004 osób, w dniach 18-20. 03. 2024 roku.