Wojna w Ukrainie a polski rynek pracy

Dziś tj. 24 lutego 2023 mija dokładnie rok od wybuchu wojny w Ukrainie. Tak jak w pierwszych dniach inwazji, tak nadal jesteśmy głęboko poruszeni tragedią, jaka rozgrywa się za naszą wschodnią granicą. Ukraina oraz obywatele Ukrainy są nam szczególnie bliscy nie tylko ze względu na położenie geograficzne, ale również codzienne relacje prywatne i zawodowe. Zatrudniamy osoby narodowości ukraińskiej zarówno u naszych klientów, jak i we własnych strukturach, a obywatele Ukrainy to od lat nasi dobrzy przyjaciele, sąsiedzi, współpracownicy i partnerzy. Dlatego też nie poprzestajemy w naszych działaniach mających na celu pomoc osobom z Ukrainy. Jak minął ten rok? Ilu uchodźców z Ukrainy przybyło do Polski? Jakie wyzwania stoją przed polskim rynkiem pracy? Jakie działania udało nam się podjąć? Przedstawiamy podsumowanie najważniejszych informacji.

Uchodźcy z Ukrainy w Polsce – garść statystyk

Wg danych Straży Granicznej od 24 lutego 2022 roku ponad 10 mln osób przybyło do Polski z terenu Ukrainy, a ponad 8 mln wróciło do kraju. Część uchodźców osiadła w Polsce, a część udała się do innych krajów m.in. Niemcy, Wielka Brytania, Kanada. Wg danych MSWiA 97% uchodźców, którzy przyjeżdżają do Polski, to kobiety, 75% stanowią osoby dorosłe, a ponad 50% to osoby w wieku produkcyjnym. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji wskazuje, że ok. 1,3 mln Ukraińców mieszka obecnie w Polsce na stałe z zamiarem dłuższego pobytu. Największa liczba obywateli Ukrainy znajduje się w Warszawie (ponad 105 tys.), we Wrocławiu (ponad 44 tys.) i Krakowie (ponad 31 tys.). Wg danych ZUS od marca 2022 roku już ponad 1,5 mln obywateli Ukrainy otrzymało nr PESEL, który upoważnia m.in. do prowadzenia działalności gospodarczej, otrzymania świadczeń rodzinnych (np. z programu 500+) czy rozliczenia PIT. Wg danych MRiPS w Polsce pracę podjęło już ponad 900 tys. uchodźców z Ukrainy.

Wpływ wojny w Ukrainie na polski rynek pracy

Po wybuchu wojny w Ukrainie polski rynek pracy zmierzył się z dużym wyzwaniem – mężczyźni z Ukrainy otrzymali zakaz opuszczania kraju i nie mogli przyjechać do Polski, a część pracujących w Polsce Ukraińców wróciła do kraju, aby dołączyć do walk. Do Polski zaś napłynęła duża fala uchodźców, składająca się głównie z kobiet, dzieci i osób starszych.

Przybyłe po 24 lutego Ukrainki potrzebowały czasu, żeby pogodzić się z nową rzeczywistością, uzyskać wsparcie psychologiczne, poszukać zakwaterowania, załatwić formalności i opiekę do dzieci. Od początku wojny największe szanse na znalezienie pracy miały i nadal mają kandydatki z komunikatywną znajomością polskiego oraz osoby otwarte na podjęcie np. pracy na trzy zmiany, co może być trudne dla matek. Obecna sytuacja jest dużym wyzwaniem dla pracodawców, którzy muszą dostosowywać miejsca pracy do nowych warunków, zmieniać stanowiska czy zakres obowiązków, aby część pracy mogła być wykonywana przez kobiety, w sytuacji gdy na rynku brakuje mężczyzn. Wiele zależy od ich możliwości, ale też otwarcia się na nową rzeczywistość i umiejętności adaptacji.

Jednak nie tylko pracodawcy dostosowują się do nowych warunków. Wiele kobiet z Ukrainy znalazło pracę w zawodach, które powszechnie uchodzą za męskie, np. operatorzy wózków widłowych, operatorzy maszyn czy zawodowi kierowcy. Panie pracują też na stanowiskach monterów, pracowników produkcji bądź magazynu. Kobiety chętnie się przekwalifikowują i widzimy, że dobrze się odnajdują w swoich miejscach pracy.

Aby ułatwić kobietom funkcjonowanie na polskim rynku pracy potrzebne jest zorganizowanie opieki nad dziećmi, co ułatwi Ukrainkom podjęcie decyzji o szukaniu pracy i możliwość jej wykonywania. Dużym problemem jest także nostryfikacja dyplomów. Ułatwienia w tym zakresie dałyby możliwość podejmowania pracy zgodnej z wykształceniem zdobytym w Ukrainie.

Na rynku pracy nadal jednak są potrzebni mężczyźni do wykonywania prac, które wymagają np. większej siły i są regulowane normami BHP (np. dopuszczalna masa przenoszonych przedmiotów). W związku z niskim bezrobociem w Polsce, a także brakiem mężczyzn z Ukrainy na polskim rynku pracy zaczęła dynamicznie wzrastać liczba cudzoziemców z innych krajów. To głównie osoby pochodzące z Kaukazu, krajów Azji Centralnej i Dalekiego Wschodu. Ich udział na rynku pracy będzie się systematycznie zwiększał.

Warto także dodać, że obecność osób pochodzenia ukraińskiego w Polsce, to nie tylko wkład w rynek pracy, ale także w gospodarkę ogółem – uchodźcy są dziś w naszym kraju także przedsiębiorcami, pracodawcami i konsumentami. Do Polski relokowały się również ukraińskie biznesy. Wg danych CEIDG w okresie od stycznia do września 2022 r., Ukraińcy założyli w Polsce ponad 10,2 tys. nowych działalności gospodarczych, a 41% nowo powstałych ukraińskich firm prowadzą kobiety, głównie w sektorze usług (m.in. fryzjerskich i kosmetycznych).

Nasze działania w ramach Centrum Pomocy Ukrainie

W pierwszych dniach od wybuchu wojny powołaliśmy Centrum Pomocy Ukrainie, którego celem było wsparcie naszych pracowników wewnętrznych i ich rodzin, pracowników zatrudnionych u naszych klientów oraz wszystkich innych osób, które były zmuszone opuścić swój kraj. W ciągu ostatniego roku, dzięki niezwykłemu zaangażowaniu naszych pracowników i partnerów:

• wsparliśmy finansowo naszych pracowników z Ukrainy
• zaoferowaliśmy wsparcie psychologa
• uruchomiliśmy specjalny numer telefonu i adres email do kontaktu dla osób potrzebujących wsparcia
• opracowaliśmy materiały informacyjne dla uchodźców szukających pracy w Polsce
• zorganizowaliśmy kilka zbiórek żywności, artykułów higienicznych i leków
• wzięliśmy udział w wolontariatach w Poznaniu, Łodzi i Warszawie
• uszyliśmy 100 poduszek dla dzieci z Ukrainy we współpracy z centrum aktywizacji zawodowej
• prowadziliśmy doradztwo zawodowe dla kobiet z Ukrainy
• pomagaliśmy w tworzeniu CV
• prowadziliśmy kampanię informacyjną na naszym blogu i na kanałach social media
• dostosowaliśmy stronę jobimpulse.pl do potrzeb osób z Ukrainy
• zakupiliśmy gadżety, z których 100% dochodu ze sprzedaży przekazywane jest na pomoc Ukrainie
• przeprowadziliśmy kampanię informacyjną wśród klientów promującą zatrudnianie kobiet z Ukrainy
• przeprowadziliśmy kampanię informacyjną skierowaną do osób z niepełnosprawnościami z Ukrainy, prowadzoną przez Job Impulse, TAKpełnosprawni oraz fundację ukraińską Dostupno.ua 
• wsparliśmy uchodźców z niepełnosprawnościami w uzyskaniu orzeczenia

Do naszego Centrum Pomocy Ukrainie cały czas zwracają się kobiety z Ukrainy z zapytaniami o oferty pracy oraz o możliwość kontynuowania ścieżki zawodowej w Polsce. Z naszych spostrzeżeń wynika, że głównymi przeszkodami w kontynuacji pracy zawodowej w Polsce były brak znajomości j. polskiego, odmienne regulacje prawne w Polsce i w Ukrainie, czasami konieczność nostryfikacji dyplomów oraz przekwalifikowania lub dokształcenia się. Dlatego stale prowadzimy działania pomocowe, informacyjne i edukacyjne.  Staramy się przybliżyć Ukrainkom warunki i możliwości polskiego rynku pracy, prowadzimy indywidualne spotkania, doradzając, gdzie i jak szukać pracy, jak się przygotować do rozmowy rekrutacyjnej, pomagamy napisać CV. W samych pierwszych miesiącach od wybuchu wojny udzieliliśmy wsparcia i pomogliśmy znaleźć zatrudnienie kilkuset kobietom z Ukrainy. Pomoc ta nadal trwa. Nie zapominamy o tym, co dzieje się w Ukrainie, dlatego nasze Centrum Pomocy Ukrainie działa nieprzerwanie od roku i z zaangażowaniem będziemy kontynuować naszą pracę tak długo, jak będzie to potrzebne.